به نظر شما برای حل یک مسئله، داشتن یک ایده یا راه‌حل واحد اما قابل اطمینان بهتر جواب می‌دهد یا انتخاب بهینه‌ترین راه‌حل از میان ده‌ها یا شاید صد‌ها ایده‌ی مختلف؟ اگر به عملکرد بسیاری از شرکت‌های کوچک و بزرگ نگاهی بیاندازید، متوجه می‌شوید که چیزی به نام طوفان فکری یکی از اصلی‌ترین اقدامات برای ایده‌پردازی، تصمیم‌گیری و تعیین استراتژی‌های مختلف بازاریابی است. Brainstorming، به شما کمک می‌کند به جای دنبال کردن یک ایده، با دید بازتری در مسیرهای مختلف قدم بردارید، اما اینکه این مفهوم چیست و چطور در کمپین‌های بازاریابی مختلف به شما کمک می‌کند، چیزی است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.
طوفان فکری چیست؟
زمانی که برای حل یک مسئله، به صورت انفرادی یا تیمی، سعی در یادداشت و بیان تمام ایده‌هایی که در ذهنتان نقش بسته است می‌کنید، در واقع در حال پیاده‌سازی تکنیک طوفان فکری، بارش فکری، Brainstorming یا اندیشه باران هستید. همه‌ی این ایده‌ها دست به دست هم می‌دهند تا به یک راه‌حل بهینه، کامل و نهایی برسید تا برای موضوع مورد نظر از آن بهره ببرید. حتی در مواردی ممکن است ایده‌های خام و دست‌نخورده‌ای که در یک جلسه‌ی طوفان فکری به دست آمده است، در جلسات آینده به‌عنوان یک جرقه‌ی ذهنی استفاده شود! پس نتیجه‌ی بارش فکری، یک نتیجه‌ی یک بعدی نیست.
مزایای طوفان فکری
حتما شما هم شنیدید که می‌گویند دو فکر بهتر از یکی است. طوفان فکری هم دقیقا برای همین اصل، به یکی از مهم‌ترین اصول در طرح راه‌حل تبدیل شده است. در کنار این موضوع، مزایای برین استورمینگ را می‌توان به صورت زیر خلاصه کرد:
- تفکر آزادانه و بدون ترس از قضاوت شدن
- تشویق اعضای جلسه به طرح ایده‌های نوآورانه
- سرعت بالا در تولید ایده
- بررسی جامع روی ایده‌های مطرح شده و در نتیجه، انتخاب راه‌حل ایده‌آل
- تفکر خارج از جعبه (چون افراد با دیدگاه‌های مختلف ایده‌پردازی می‌کنند)
- مدیریت منابع و کاهش هزینه‌ها برای پیدا کردن راه‌حل
- و…
Brainstorming چطور انجام می شود؟
طوفان فکری را می‌توان به طی سه مرحله‌ی ساده پیاده‌سازی کرد. این سه مرحله به شرح زیر هستند:
مرحله‌ی اول: انتخاب محل مناسب رویداد
محیطی که می‌خواهید جلسه برگزار شود، چه جلسه‌ی انفرادی است چه گروهی، لازم است نور کافی داشته باشد. همچنین باید ابزاری که برای برگزاری جلسه نیاز دارید را تهیه کنید، که شامل کاغذ و قلم، بوردهای مختلف، فایل موضوع، خوراکی‌های انرژی‌زا و… است.
مرحله‌ی دوم: بیان مسئله – ایجاد طوفان!
اگر جلسه انفرادی است، موضوع مسئله را با دقت بخوانید تا کاملا در کنید سپس به طرح ایده بپردازید.
اگر جلسه گروهی است، از شخصی که کاملا بر موضوع مسلط است بخواهید آن را مطرح کند و مطمئن شود که همه‌ی شرکت‌کنندگان آن را به خوبی فهمیده‌اند. حالا با تعیین یک زمان مشخص از شرکت‌کنندگان بخواهید تمام ایده‌های خود را یادداشت یا بیان کنند. اینجاست که طوفان رخ می‌دهد.
مرحله‌ی سوم: هدایت و نتیجه‌گیری
پس از پایان یافتن زمان مرحله‌ی قبل، نوبت به هدایت بحث به سمت ایده‌هایی که عملی هستند می‌رسد. در این مرحله باید با مانور بیشتر روی ایده‌های مهم‌تر به نتیجه‌ی مورد نیاز برسید و جمع‌بندی نهایی را ثبت و نگهداری کنید.
انواع برین استورمینگ کدامند؟
در حال حاضر، برین استورمینگ به یکی از سه روش زیر می‌تواند اجرا شود:
- طوفان فکری کلامی یا پایه (ساده): یک روش مقرون‌به‌صرفه و آسان که با طرح شفاهی ایده‌ها انجام می‌شود.
- طوفان فکری با تکنیک گروه اسمی یا آنالیزی (تحلیلی): این روش با بسط دادن روش قبل به را‌ی‌گیری و مشارکت اعضا برای تحلیل و انتخاب یا عدم انتخاب ایده‌ها است.
- طوفان فکری الکترونیکی یا مکتوب (بی‌صدا): در این روش ایده‌های مختلف به صورت کتبی یا الکترونیکی از اعضا جمع می‌شود و بدون ایجاد یک جلسه‌ی پرسروصدا، به نتیجه می‌رسید. این روش بعد از اوج گرفتن همه‌گیری کرونا بسیار مورد استقبال قرار گرفت اما طبیعتا نتایج آن به اندازه‌ی روش‌های حضوری، قابل توجه نخواهد بود.
قوانینی که بهتر است در باران فکری رعایت کنید
اگر ۱۰ قانون زیر را در جلسات بارش فکری خود رعایت کنید، به شما قول می‌دهیم که نتیجه‌ی آن شگفت‌زده‌تان خواهد کرد:
- یک نفر را به عنوان کاتب مشخص کنید تا علاوه بر یادداشت نکات مهم، تغییراتی که روی نمودارهای جلسه لازم است اعمال شود را پیاده‌سازی کند. با این کار، هیچ چیز از قلم نمی‌افتد.
- مطمئن شوید که همه‌ی اعضای جلسه موضوع مورد نظر را به خوبی درک کرده‌اند تا بتوانند ایده‌های درستی ارائه دهند.
- حتی از ایده‌های احمقانه هم به سادگی نگذرید. گاهی در دل این ایده‌های به ظاهر بی‌اهمیت، یک راه‌حل بی‌نظیر نقش بسته است.
- مراقب باشید کسی در جلسه ایده‌ها را نقد نکند. این کار باعث سرکوب کردن ایده‌های جدید و البته احتیاط بیشتر افراد جلسه برای طرح ایده‌ها می‌شود. برعکس، هر ایده را تشویق کنید تا دیگران نیز بدون ترس نظر خود را بیان کنند.
- از موضوع جلسه خارج نشوید و تمام مدتی که دارید باران ایده را عملی می‌کنید، به یک موضوع واحد بپردازید.
- اگر شخصی به سکوت فرو رفته است، با طرح سوال از او، سعی کنید مشارکتش را بیشتر کنید. هیچکس نباید در جلسه‌ی طوفان فکر ساکت بماند!
- هر ایده‌ای که مطرح می‌شود، از همه‌ی شرکت‌کنندگان بخواهید برای گسترش و بهبود آن فکر کنند، نه فقط شخصی که ایده را مطرح کرده است.
- آغوشتان را به روی خلاقیت باز کنید.
- برای هر رشته‌ی افکار، زمان مشخصی وقت بگذارید تا فرصت برای بررسی سایر ایده‌ها وجود داشته باشد.
- نهایتا یک لیست از ایده‌های نهایی تهیه کنید تا بتوانید بیشتر روی آن‌ها تمرکز کنید.
نقش طوفان فکری در بازاریابی
اگر می‌خواهید همیشه یک قدم از رقبای خود جلوتر باشید، باید ایده‌های خلاقانه برای کمپین‌های بازاریابی خود تهیه کنید. برای رسیدن به این ایده‌های خلاقانه، طوفان فکری یکی از مهم‌ترین تکنیک‌هایی است که می‌توان به آن تکیه کرد. در این مسیر، می‌توانید با پیاده‌سازی بارش فکری گروهی با تمام اعضای یک کسب و کار یا باران ایده‌ی انفرادی تمرکز خودتان بر روی یک موضوع خاص، به ایده‌های مختلفی برسید.
اینکه گفته می‌شود تمام اعضای کسب و کار، حتی افرادی که عضو تیم مارکتینگ نیستند را در جلسات طوفان فکری خود شرکت دهید، به این دلیل است که هر کدام نگرشی تازه درباره‌ی یک موضوع خواهند داشت. این یعنی شما به صورت اتوماتیک، طیف وسیعی از علایق و سلایق در زمینه‌ی یک مسئله را دور هم جمع می‌کنید و از دل این جلسه، راه‌حل ایده‌آل را بیرون می‌کشانید. با این حال، اگر منابع کافی برای گسترده برگزار کردن جلسه ندارید، می‌توانید با گروه‌بندی و اولویت‌بندی این گروه‌ها، جلسات را در ابعاد کوچکتر برگزار کنید.
به‌طور کلی می‌توان گفت، طوفان فکری در بازاریابی می‌تواند منجر به بروز استراتژی‌های بازاریابی مختلف شود که با رویکردی همه‌جانبه، بهینه‌ترین و مخاطب‌پسندترین تکنیک‌ها را به دنبال خواهد داشت.
Brainstorming انفرادی یا گروهی؟
انتخاب اینکه طوفان فکری به صورت انفرادی انجام شود یا به صورت گروهی، بستگی به موضوع مورد نظر شما دارد. در Brainstorming گروهی از تجربه و همچنین خلاقیت همه اعضای گروه استفاده می‌شود. زمانی‌که یکی از اعضا به یک ایده‌ی خام می‌رسند، خلاقیت و همچنین تجربه‌ی یک عضو دیگر ممکن است ایده را به مرحله بعدی برساند. بنابراین، طوفان فکری گروهی در مقایسه با طوفان فکری فردی، با رویکرد تکامل ایده شکل می‌گیرد.
در مقابل، نسخه‌ی انفرادی در مواردی بسیار کاربردی‌تر است. مثلا زمانی‌که شخصی پیشنهادهای ارزشمند اما عجیب داشته باشد که در نگاه اول کمی ساده‌لوحانه به نظر برسد، ممکن است به‌دلیل ملاحظه‌کار یا خجالتی بودن شخص، هیچگاه مطرح نشود. اگر مدیر جلسه‌ی Brainstorming به قدری توانایی کنترل فضای حاکم در جلسه را دارد، این خجالت می‌تواند از بین برود. در غیر این صورت، انجام این روند به صورت گروهی می‌تواند سبب نادیده گرفتن برخی از ایده‌های ناب شود.
