طرح تجاری چیست؟ نوشتن business plan چه کمکی به رشد یک کسب و کار می‌کند؟ مراحل نوشتن بیزینس پلن چگونه است؟ اهمیت و کاربرد بیزینس پلن چیست؟ این‌ها سوالاتی هستند که هر صاحب کسب و کاری باید بداند! زیرا واضح است که روشن بودن مسیر یک کسب و کار، آگاهی از موانعی احتمالی و مشخص کردن چشم انداز می‌تواند به انتخاب صحیح استراتژی برای رسیدن به هدف نهایی، کمک کند. نوشتن یک طرح بیزینسی، شرطی برای ایجاد یک کسب و کار موفق نیست؛ همانطور که داشتن یک طرح تجاری، موفقیت هیچ کسب و کاری را تضمین نمی‌کند. ابتدا بیایید با مفهوم طرح تجاری یا بیزینس پلن آشنا شویم
بیزینس پلن چیست؟
بیزینس پلن یعنی طرح کسب و کاری که مدنظر دارید. این طرح کسب وکار به صاحبان مشاغل کمک می‌کند که ایده‌های خود را مطابق با بازاری که پیش‌رو دارند پیاده‌سازی کنند. مشخص کردن نحوه کسب درآمد و استراتژی فروش، روش‌های تامین بودجه، برنامه‌ریزی برای رهبری کارکنان یک مجموعه از دیگر جزئیاتی است که در نوشتن طرح کسب و کار به آن توجه می‌شود. مراحل نوشتن بیزینس پلن در ۹ قدم زیر خلاصه می‌شود.
نوشتن بیزینس پلن در ۹ مرحله
از انواع business plan، برای بررسی کامل جزئیاتی که به موفقیت هر کسب و کاری کمک می‌کند، استفاده می‌شود. مراحل نوشتن بیزینس پلن به شرح زیر هستند.
1. خلاصه ای از برنامه هایی که در ذهن دارید را بنویسید.
هدف از نوشتن خلاصه آنچه در ذهن دارید، این است که یک نمای کلی از تجارت خود مکتوب کنید. نوشتن این پیش‌نویس آداب خاص خودش را دارد و به این منظور نیست که درگیر چشم‌انداز، اهداف و آینده مبهم کسب و کار شوید. تنها کافی است در یک صفحه به سوالات زیر شفاف پاسخ دهید تا خلاصه‌ای از طرح کسب و کار خود تهیه کنید.
- مفهوم کسب و کار شما چیست و کسب و کارتان دقیقا چه می‌کند؟
- اهداف و چشم انداز کسب و کار شما چیست و آینده کسب و کار شما در بازار چیست؟ (اهداف باید به دو هدف بلند مدت و کوتاه مدت تقسیم شده و هردو قابل دستیابی، واقع‌بینانه، محدود به زمان و قابل اندازه‌گیری باشد)
- تمایز محصولات شما نسبت به رقبا در چیست و دقیقا چه می‌فروشید؟ (توضیحات محصولات خود را به صورت دقیق شرح دهید)
- بازار هدف شما چه کسانی هستند و به چه کسانی می‌خواهید بفروشید؟
- برای ایجاد لید و تبدیل آنها به مشتری کدام استراتژی بازاریابی را در نظر دارید؟
- وضعیت مالی فعلی و درآمدی شما در حال حاضر چطور است؟
- برای آینده وضعیت مالی کسب و کارتان چه مبلغی را در نظر گرفته‌اید؟
- مجموعه کسب و کار شما را چه کسانی تشکیل می‌دهند و افراد این تیم نیاز به چه مهارت‌هایی دارند؟
2. خودتان را معرفی کنید.
شما که هستید و می خواهید چه کاری انجام دهید؟ این دو سوال مهمی است که در قدم دوم نوشتن بیزینس پلن باید به آنها پاسخ روشنی دهید. پاسخی که برای این دو سوال در ذهن شما نقش می‌بندد، ارزش‌های کسب و کارتان را مشخص می‌کند و مقدمه‌ای برای معرفی بیزینس شما است.
اگر بتوانید در پاسخ این سوالات جنبه‌های درستی از کسب و کار خود را معرفی کنید موجب می‌شود تا افراد به دید سرمایه‌گزاری به تجارت شما نگاه کنند. پس ارزش‌ها، تفاوت‌ها، اهداف بلند مدت و کوتاه مدت و مدل کسب و کار خود را در یک جمله خلاصه کنید.
3. بازار هدف را تجزیه و تحلیل کنید.
انتخاب درست بازار هدف و مشتریان می‌تواند شما را در مدت زمان کوتاهی به اهداف خود نزدیک کند یا حتی پس از سال‌ها درجا زدن به شکست بی‌انجامد. اینکه موقعیت کسب و کارتان را بسنجید، در انتخاب محصول و خدمات آینده‌نگر باشید و مجموعه مشتریان خود را آگاهانه انتخاب کنید تا حدود زیادی در موفقیت شما نقش دارد.
استفاده از روش SWOT، که یک روش برای شناسایی فرصت‌ها و تهدید‌ها در بازار است در این قدم به شما پیشنهاد می‌شود. همچنین تحلیل رقابتی که شامل انتخاب کمترین سود نسبت به رقبا با کیفیت بالا، متمایز کردن محصول و خدمات و جذب مخاطب بیشتر می‌شود، نیز می‌تواند کمک کننده باشد. این مرحله از نوشتن طرح تجاری را جدی بگیرید.
4. طرح کلی برای مدیریت سازمان و نقش هر فرد را مشخص کنید.
دقیقا مشخص کنید چه کسی می‌خواهد شرکت شما را اداره کند و خصوصیات فردی و مهارتی او را یادداشت کنید. این موضوع بیشتر حول محور این مسئله می‌گردد که کسب و کار شما تنها در مالکیت یک نفر است یا توسط افرادی به صورت مشارکتی اداره می‌شود.
اگر قرار است بیزینس شما توسط یک تیم مدیریت شود می‌توانید از طریق کشیدن نمودار سازمانی جایگاه هر فرد در سازمان را مشخص کنید. نقش‌ها و مسولیت‌ها را مکتوب و راه‌های رسیدن هر فرد به موفقیت در سازمان را مشخص کنید.
5. فهرستی از محصولات و خدمات برند خود تهیه کنید.
خدمات و محصولات خود را با جزئیات کلیدی شرح دهید. سعی کنید در این بین به این سوال پاسخ دهید که چرا باید افراد به خرید محصولات و استفاده از خدمات کسب و کار شما ترغیب شوند؟ اگر محصولات زیادی دارید سعی کنید سخن را کوتاه کرده و در یک جمله ارزش محصول خود را به افراد معرفی کنید. حتما این مورد را در نظر بگیرید که محصولات جدیدی که در آینده قرار است تولید کنید را نیز در این مرحله از بیزینس پلن شرح داده و به مسیر سودآوری آن اشاره کنید.
6. مشتریان را ارزیابی و تقسیم بندی کنید.
شناسایی مشتریان، استراتژی بازاریابی کسب و کارتان را پایه‌ریزی می‌کند. ویژگی‌های خاصی که برای انتخاب مشتریان در نظر دارید را لیست کنید. اینکه بازار هدف شما در کدام شهر یا کشور زندگی می‌کند؟، سطح تحصیلات آنها چیست؟، در چه محدوده سنی قرار دارند؟، درآمد آنها چقدر است و عقاید و باورهای آنها در چه سمت و سویی قرار دارد به شناخت بازاربیشتر مشتریان کمک می‌کند.
همین شناخت مشتری در این مرحله از business plan موجب می‌شود تا به راحتی بتوانید متناسب با شخصیت آنها از استراتژی‌های مختلف بازاریابی و فروش استفاده کنید. مثلا اگر بدانید مشتری شما بودجه کافی برای خرید چند محصول را دارد، می‌توانید باتوجه به خصوصیات اخلاقی که دارد با استراتژی باندلینگ افزایش فروش محصول را تجربه کنید.
7. استراتژی بازاریابی را بچینید.
موفقیت در انواع بازاریابی (دیجیتال و سنتی)، نیاز به برنامه‌ریزی دارد. مثلا اگر می‌خواهید از بازاریابی دیجیتال برای گرفتن سهم بازار استفاده کنید، توصیه می‌شود سوشال لیسنینگ را در برنامه‌های خود بگنجانید. اینکه چه‌چیزی را می‌فروشید؟، چرا قیمت محصولات شما در این محدوده خاص است؟ و چه مکانی را برای فروش محصولات و عرضه خدمات خود در نظر گرفته‌اید نیز جزئیاتی هستند که باید به آنها پاسخ داد. ازاین‌رو می‌توانید برنامه‌ای را برای بازاریابی بچینید که حتما موفق شود.
8. یک برنامه لجستیک را پیاده سازی کنید.
سعی کنید برای اهداف کسب و کار خود بگونه‌ای برنامه‌ریزی کنید که تمام جزئیات را شامل شود. تامین کنندگان، بازه زمانی تولید و مواد اولیه، محل کار خرده و تک فروشی، ابزارهای فناوری و راه‌اندازی کسب و کار و بررسی وظایف حمل و نقل تنها بخشی از مواردی هستند که باید در برنامه‌ریزی شما لحاظ شود. باتوجه به نوع هر کسب و کار نیز می‌تواند این جزئیات تغییر کند.
9. برنامه مالی خاصی را در نظر بگیرید.
برنامه‌ریزی مالی و بودجه‌ای که برای کسب و کارتان در نظر گرفته‌اید نیز در موفقیت آن بیزینس نقش به‌سزایی دارد. جدا از بحث بودجه لازم است تا با استفاده از ابزارهای مالی صورت حساب درآمد را به‌طور ماهانه، شش ماه و یک ساله برآورد کنید. با بررسی سود و زیان‌ها در همان اوایل کار می‌توانید به این مهم دست‌یابید که کدام قسمت از طرح بیزینس پلن را باید اصلاح کرد تا به سود بیشتری از فروش کالا و عرضه خدمات دست پیدا کرد.
آیا business plan فقط برای کسب و کارهای بزرگ تجاری است؟
پاسخ به این سوال منفی است. شما می‌توانید برای بیزینس‌های کوچک و کسب و کارهای خانگی نیز business plan بنویسید. موارد زیر نکاتی هستند که در نوشتن طرح بیزینس یک کسب و کار کوچک باید لحاظ شود.
- خلاصه نویسی: طرح کسب و کار را شفاف و بدون هیچ گزافه گویی بنویسید. صداقت در نوشتن طرح بیزینسی که در ذهن دارید بسیار مهم است.
- شناسایی مخاطب : وقتی بدانید دقیقا مخاطب هدف شما کیست، برای ایجاد مشتری نیاز به زمان زیادی نیست.
- هدف مشخص: هدف شما افزایش سرمایه است یا دریافت سود بیشتر فروش؟ پاسخ این سوال می‌تواند جهت مسیری که در ذهن دارید را تغییر دهد.
- تجزیه و تحلیل: بازار هدف را مورد بررسی قرار دهید و همه اطلاعاتی که به آن نیاز دارید را تجزیه و تحلیل کنید. بررسی میزان تقاضا نیز در این مرحله می‌گنجد. پس آن را فراموش نکنید زیرا در انتخاب رقم بودجه موثر است.
- استفاده از نرم افزارهای business plan: اگر نمی‌دانید از کجا باید نوشتن بیزینس پلن را شروع کنید یا فکر می‌کنید از پس نوشتن آن برنمی‌آیید؛ نرم‌افزارهایی برای برنامه‌ریزی و همگام‌سازی داده‌های مالی وجود دارند که می‌توانید از آنها کمک بگیرید.
بررسی اشتباهات رایج در نوشتن طرح تجاری یک کسب و کار
قرار نیست همه طرح‌های تجاری که نوشته می‌شود، موفق شوند. شکست نیز جزئی از راهی است که باید برای موفقیت پیمود. اما با رعایت برخی نکات می‌توان از اشتباهات رایجی که منجر به شکست می‌شود فاصله گرفت.
- ایده‌های کسب و کار بزرگ و دست‌نیافتنی می‌تواند برنامه‌های شما را بهم بزند و منجر به نتیجه عکس شود.
- تا زمانی که نتوانید به‌طور شفاف و کامل سود را به سرمایه‌گزاران نشان دهید، شانس کمی برای یافتن شرکای تجاری خواهید داشت.
- حضور متخصصان و افراد با مهارت در تیم و مجموعه شما تا حد زیادی در سودآوری کسب و کار موثر است. پس به سادگی از آن نگذرید.
- برنامه‌ریزی مالی و ثبت ضرر و زیان‌ها در کنار سودهای بدست آمده را جدی بگیرید. همین امر موجب می‌شود که بودجه خود را درست خرج کنید.
چرا به بیزینس پلن نیاز داریم؟
پاسخ دادیم که طرح تجاری چیست و به چه کار می‌آید. اما کاربرد بیزینس پلن چیست و چرا به آن نیاز داریم؟ نوشتن طرح بیزینس، به سرمایه‌گزاران کمک می‌کند که به راحتی بتوانند کسب و کار شما را مورد ارزیابی قرار دهند. اما این تنها دلیل داشتن یک طرح تجاری نیست بلکه دلایل قانع کننده دیگری نیز برای داشتن یک business plan می‌توان مطرح کرد که اهمیت نوشتن آن را دوچندان می‌کند.
شما زمانی که مراحل نوشتن بیزینس پلن را طی می‌کنید، می‌توانید برنامه‌ریزی استراتژیک برای آینده کسب و کار خود بریزید. ایده‌هایی که در ذهن دارید ارزیابی کنید و انرژی خود را بر روی ایده‌هایی بگزارید که درصد موفقیت آنها بیشتر است. اگر کسب و کاری نوپا هستید، نوشتن طرح کسب و کار می‌تواند در استخدام افراد ماهر به شما کمک کند. پس همین امروز طرح کسب و کار خود را آماده کنید و توصیه می‌شود در صورتیکه در نوشتن بیزینس پلن مهارت ندارید از کارشناسان این حوزه مشاوره بگیرید.
